ΠορτραίτοΤο βιβλίο " Ευρωπαϊκό όνειρο " είναι γραμμένο από τον Jeremy Rifkin, ( Λιβάνης 2005 ), έναν Αμερικανό οικονομολόγο που από το 1994 είναι μέλος του Προγράμματος Εκπαίδευσης Στελεχών της Σχολής Οικονομίας και Εμπορίου Γουόρτον, όπου παραδίδει διαλέξεις σε γενικούς διευθυντές κι ανώτατα στελέχη διοίκησης απ' όλο τον κόσμο, πάνω στις νέες τάσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, καθώς και τις επιδράσεις που έχουν αυτές οι νέες τάσεις στην παγκόσμια οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Είναι πρόεδρος του Ιδρύματος Οικονομικών τάσεων στην Ουάσιγκτον.
Άλλα βιβλία του είναι " Το τέλος της εργασίας και το μέλλον της ", " Ο αιώνας της βιοτεχνολογίας ", " Η νέα εποχή της πρόσβασης " και " Η οικονομία του υδρογόνου ". Και τα 4 βρίσκονται στο Αναγνωστήριο* για μελλοντική ανάγνωση.
Εδώ έχω κρατήσει σημειώσεις από τα κεφάλαια που βρήκα πιο ενδιαφέροντα. Τις μέρες που το διάβαζα ( 2006 ) είχα βρει και τις φωτογραφίες των θαυμάσιων αραβικών αλόγων που θυμίζουν την χώρα καταγωγής του συγγραφέα και συνοδεύουν τα κείμενα.
Στις πρώτες 70 από τις 680 σελίδες του βιβλίου, συγκρίνοντας τις κοινωνικο -πολιτιστικές διαφορές των Αμερικανών και των Ευρωπαίων, ο συγγραφέας γράφει μεταξύ άλλων ότι οι θρησκευτικές πεποιθήσεις των Αμερικανών είναι πολύ διαφορετικές από εκείνες των λαών των άλλων βιομηχανικών χωρών και πλησιάζουν περισσότερο αυτές των λαών των αναπτυσσόμενων χωρών.
Το 68% του κοινού πιστεύει στην ύπαρξη του διαβόλου, το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 55% μεταξύ των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου. Οι μισοί Αμερικανοί ( 45%) παρακολουθούν την λειτουργία τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα, 1% πιστεύει ότι θα πάει στην κόλαση, το 82% πιστεύει στον παράδεισο και το 63% ότι πιθανώς θα πάει εκεί.
Στην Ευρώπη αντίθετα, ο μισός πληθυσμός δεν πηγαίνει ποτέ στην Εκκλησία και στην ανατολική Ευρώπη ο σχετικός αριθμός είναι ακόμα πιο μικρός.
Λόγω της βαθιάς τους θρησκευτικότητας γράφει, έχουν την τάση να βλέπουν τον ίδιο τον κόσμο σαν πεδίο μάχης όπου συγκρούονται συνεχώς το καλό με το κακό.
Έτσι, στα χρόνια της υποχώρησης του ψυχρού πολέμου, ο πρόεδρος Ρήγκαν αναφερόταν στην Σοβιετική Ένωση χαρακτηρίζοντάς την " αυτοκρατορία του κακού ". Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος Μπους συσπείρωσε τον αμερικανικό λαό παρουσιάζοντας τις προσπάθειές τους να ξετρυπώσουν τους τρομοκράτες σαν μια μεγάλη σταυροφορία. Και δηλαδή, ενώ οι Ευρωπαίοι δεν συμφωνούν ότι η θρησκευτική γλώσσα είναι η καταλληλότερη να ορίσει τον παγκόσμιο αγώνα, η ρητορική του Λευκού Οίκου βρίσκει πρόθυμο ακροατήριο στην αμερικανική ενδοχώρα.
Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί ( 48% ) είναι πεπεισμένοι ότι απολαμβάνουν ειδική μεταχείρηση επειδή έχουν ειδική προστασία από τον Θεό. Απόδειξη αυτού του γεγονότος είναι ότι ο Θεός τους έχει ανταμείψει με την πιο ισχυρή και ευημερούσα χώρα πάνω στη γη.
Το πράγμα ξεκινά το 1620, πριν την αποβίβαση των προγόνων τους στον νέο κόσμο. Ο πνευματικός τους ηγέτης Τζον Γοϊνθροπ, τους είπε ότι ο Θεός ήταν αυτός που τους είχε απελευθερώσει από τον ζυγό των Ευρωπαίων καταπιεστών τους και ότι αυτοί ήταν ο " περιούσιος λαός " που κλήθηκε από τον Θεό ν' αποτελέσει παράδειγμα και να δώσει φως στον κόσμο. Ο Φραγκλίνος από την άλλη, παρατηρώντας την παρθένα άγρια φύση της Αμερικής, είδε τεράστιους, απεριόριστους πόρους που μπορούσαν να τιθασευτούν και να γίνουν παραγωγικοί. Τους παρείχε λοιπόν, την πρακτική καθοδήγηση. Το όραμα του Φραγκλίνου για την Αμερική εμπνεόταν από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, με έμφαση στον υλισμό, τον ωφελιμισμό και το ατομικό συμφέρον στο πλαίσιο της αγοράς.
Για κάθε πράξη αποκάλυψης, στους πρωτοπόρους χορηγούνταν μια δόση ωφελιμιστικής ορθολογικόιτητας, κάτι που έκανε τους Αμερικανούς, μεμιάς και ταυτόχρονα, τους πιο φανατικούς θρησκευόμενους και τους πιο μαχητικούς πραγματιστές από όλους τους λαούς της γης : μια κατάσταση που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Σήμερα όμως, ένας αυξανόμενος αριθμός νεαρών Αμερικανών έχει έρθει σε ρήξη με το αυθεντικό αμερικάνικο όνειρο : πίστη στον Θεό, πίστη στην σκληρή εργασία και θυσία για τις μελλοντικές γενιές.* Γι' αυτούς, το αμερικάνικο όνειρο έχει πολλή περισσότερη σχέση με την τύχη και το αδιάντροπο θράσος. Η επιθυμία για στιγμιαία επιτυχία διαχέεται σε όλη την αμερικανική κουλτούρα και το όνειρο έχει μετατραπεί σε ονειροπόληση. Τα νέα υποκατάστατα - νόμιμος τζόγος, τηλεοπτικά θεάματα όπου γίνεται κανείς διάσημος επειδή είναι απλά ο εαυτός του - βασίζονται στην φαντασία και την ψευδαίσθηση.
Οι Αμερικανοί ξοδεύουν σήμερα περισσότερα χρήματα στον τζόγο από όσα στον κινηματογράφο, τα βίντεο, τα DVD, τη μουσική και στα βιβλία, παρμένα όλα μαζί. Το 2002, ξόδεψαν 68 δισεκατομμύρια δολάρια παίζοντας νόμιμα σε κούρσες, σε καζίνα και σε λοταρίες, έναντι των 27 δισεκατομμυρίων του 1991.
Το νέο είδος των ριάλιτι σόου της τηλεόρασης έχει καταστεί το πιο πρόσφατο πεδίο από το οποίο, πολλοί από τους νεότερους Αμερικανούς εξαρτούν την ανάδυση του άστρου τους. Το 2004 υπήρχαν πάνω από 170 ριάλιτι σόου στην Αμερικανική τηλεόραση. Εκατομμύρια θεατές μπορούν να ζουν το αμερικάνικο όνειρο νοερά παρακολουθώντας τους ελάχιστους τυχερούς που ξεπέρασαν τις αντιξοότητες, πεπεισμένοι ότι το όνειρο είναι ακόμη ζωντανό και ότι όπου νάναι έρχεται και η δική τους σειρά.
Όπως λένε οι επικριτές, έχουν γίνει ένας λαός παχύσαρκος, τεμπέλης και αραχτός, που ξοδεύει τον περισσότερο χρόνο του ευχόμενος να πετύχει, αλλά δεν είναι πρόθυμος να πληρώσει το αντίτιμο, με το είδος εκείνο της προσωπικής δέσμευσης που απαιτείται για να κάνουμε κάτι αξιόλογο στη ζωή μας.
Η ανία είναι μια πιο ακριβής περιγραφή της συναισθηματικής και νοητικής κατάστασης όλο και περισσότερων νέων Αμερικανών. Γι' αυτούς τους νέους, το αμερικάνικο όνειρο δεν αντιπροσωπεύει πια την αναζήτηση, αλλά θεωρείται περισσότερο ως ένα δικαίωμα. Σε συνδυασμό με την επιθυμία για στιγμιαία ικανοποίηση, δημιουργείται μια ναρκισσιστική προσωπικότητα που έχει λιγότερες δυνατότητες να χειριστεί τις πολλές απογοητεύσεις της ζωής και ρέπει περισσότερο προς την αντικοινωνική συμπεριφορά, ακόμη και προς τη χρήση βίας, προκειμένου να αποκτήσει ότι νομίζει ότι του αξίζει να δικαιούται.
Το 1992, Καναδοί και Αμερικανοί ρωτήθηκαν εάν " είναι αποδεκτή η χρήση βίας για να αποκτήσει κανείς ότι θέλει ". Απάντησε καταφατικά το 9% των Καναδών και το 10% των Αμερικανών. Το 1996, το ποσοστό των Καναδών παρέμεινε ίδιο, ενώ των Αμερικανών ανέβηκε στο στο 18 %. Το 2000, σχεδόν ένας στους τέσσερις Αμερικανούς πιστεύει ότι η χρήση βίας για να έχει κανείς ότι θέλει είναι αποδεκτή. Τα ποσοστά έφτασαν στο 24% για τους Αμερικανούς και 12 % για τους Καναδούς που την " δικαιολογούν".
* Μια ενδιαφέρουσα παράγραφος που αφορά τις νουθεσίες των γονιών του, βρίσκεται στην σελ. 30 όπου γράφει :
" Ενώ η μητέρα μου μου δημιούργησε τη φιλοδοξία που επέτρεψε στη φαντασία να πετάξει, ήταν ο πατέρας μου που μου μετέδωσε το μέτρο του αμερικάνικου ρεαλισμού και του πρακτικού πνεύματος ώστε να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. Έλεγε, " Γιέ μου, πολλοί άνθρωποι ονειρεύονται να κάνουν σπουδαία πράγματα, αλλά αυτό που διαφοροποιεί τους ονειροπόλους από τους επιτυχημένους είναι η πειθαρχία και η σκληρή δουλειά. " Και μετά, πάντα, πρόσθετε την δική του έννοια της στατιστικής πιθανότητας όσο αφορά τις ευκαιρίες επιτυχίας. " Αγόρι μου, να θυμάσαι πάντα ότι η επιτυχία στη ζωή είναι αποτέλεσμα κατά 99% της σκληρής δουλειάς και κατά 1% του ταλέντου…και μην ξεχάσεις ποτέ ότι κανείς δεν θα σου χαρίσει την επιτυχία ούτε θα σου δώσει τίποτα χωρίς αντάλλαγμα. Ότι κάνεις θα το κάνεις με τις δικές σου δυνάμεις ".
Το 68% του κοινού πιστεύει στην ύπαρξη του διαβόλου, το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 55% μεταξύ των κατόχων μεταπτυχιακού τίτλου. Οι μισοί Αμερικανοί ( 45%) παρακολουθούν την λειτουργία τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα, 1% πιστεύει ότι θα πάει στην κόλαση, το 82% πιστεύει στον παράδεισο και το 63% ότι πιθανώς θα πάει εκεί.
Στην Ευρώπη αντίθετα, ο μισός πληθυσμός δεν πηγαίνει ποτέ στην Εκκλησία και στην ανατολική Ευρώπη ο σχετικός αριθμός είναι ακόμα πιο μικρός.
Λόγω της βαθιάς τους θρησκευτικότητας γράφει, έχουν την τάση να βλέπουν τον ίδιο τον κόσμο σαν πεδίο μάχης όπου συγκρούονται συνεχώς το καλό με το κακό.
Έτσι, στα χρόνια της υποχώρησης του ψυχρού πολέμου, ο πρόεδρος Ρήγκαν αναφερόταν στην Σοβιετική Ένωση χαρακτηρίζοντάς την " αυτοκρατορία του κακού ". Μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος Μπους συσπείρωσε τον αμερικανικό λαό παρουσιάζοντας τις προσπάθειές τους να ξετρυπώσουν τους τρομοκράτες σαν μια μεγάλη σταυροφορία. Και δηλαδή, ενώ οι Ευρωπαίοι δεν συμφωνούν ότι η θρησκευτική γλώσσα είναι η καταλληλότερη να ορίσει τον παγκόσμιο αγώνα, η ρητορική του Λευκού Οίκου βρίσκει πρόθυμο ακροατήριο στην αμερικανική ενδοχώρα.
Σχεδόν οι μισοί Αμερικανοί ( 48% ) είναι πεπεισμένοι ότι απολαμβάνουν ειδική μεταχείρηση επειδή έχουν ειδική προστασία από τον Θεό. Απόδειξη αυτού του γεγονότος είναι ότι ο Θεός τους έχει ανταμείψει με την πιο ισχυρή και ευημερούσα χώρα πάνω στη γη.
Το πράγμα ξεκινά το 1620, πριν την αποβίβαση των προγόνων τους στον νέο κόσμο. Ο πνευματικός τους ηγέτης Τζον Γοϊνθροπ, τους είπε ότι ο Θεός ήταν αυτός που τους είχε απελευθερώσει από τον ζυγό των Ευρωπαίων καταπιεστών τους και ότι αυτοί ήταν ο " περιούσιος λαός " που κλήθηκε από τον Θεό ν' αποτελέσει παράδειγμα και να δώσει φως στον κόσμο. Ο Φραγκλίνος από την άλλη, παρατηρώντας την παρθένα άγρια φύση της Αμερικής, είδε τεράστιους, απεριόριστους πόρους που μπορούσαν να τιθασευτούν και να γίνουν παραγωγικοί. Τους παρείχε λοιπόν, την πρακτική καθοδήγηση. Το όραμα του Φραγκλίνου για την Αμερική εμπνεόταν από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, με έμφαση στον υλισμό, τον ωφελιμισμό και το ατομικό συμφέρον στο πλαίσιο της αγοράς.
Για κάθε πράξη αποκάλυψης, στους πρωτοπόρους χορηγούνταν μια δόση ωφελιμιστικής ορθολογικόιτητας, κάτι που έκανε τους Αμερικανούς, μεμιάς και ταυτόχρονα, τους πιο φανατικούς θρησκευόμενους και τους πιο μαχητικούς πραγματιστές από όλους τους λαούς της γης : μια κατάσταση που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Σήμερα όμως, ένας αυξανόμενος αριθμός νεαρών Αμερικανών έχει έρθει σε ρήξη με το αυθεντικό αμερικάνικο όνειρο : πίστη στον Θεό, πίστη στην σκληρή εργασία και θυσία για τις μελλοντικές γενιές.* Γι' αυτούς, το αμερικάνικο όνειρο έχει πολλή περισσότερη σχέση με την τύχη και το αδιάντροπο θράσος. Η επιθυμία για στιγμιαία επιτυχία διαχέεται σε όλη την αμερικανική κουλτούρα και το όνειρο έχει μετατραπεί σε ονειροπόληση. Τα νέα υποκατάστατα - νόμιμος τζόγος, τηλεοπτικά θεάματα όπου γίνεται κανείς διάσημος επειδή είναι απλά ο εαυτός του - βασίζονται στην φαντασία και την ψευδαίσθηση.
Οι Αμερικανοί ξοδεύουν σήμερα περισσότερα χρήματα στον τζόγο από όσα στον κινηματογράφο, τα βίντεο, τα DVD, τη μουσική και στα βιβλία, παρμένα όλα μαζί. Το 2002, ξόδεψαν 68 δισεκατομμύρια δολάρια παίζοντας νόμιμα σε κούρσες, σε καζίνα και σε λοταρίες, έναντι των 27 δισεκατομμυρίων του 1991.
Το νέο είδος των ριάλιτι σόου της τηλεόρασης έχει καταστεί το πιο πρόσφατο πεδίο από το οποίο, πολλοί από τους νεότερους Αμερικανούς εξαρτούν την ανάδυση του άστρου τους. Το 2004 υπήρχαν πάνω από 170 ριάλιτι σόου στην Αμερικανική τηλεόραση. Εκατομμύρια θεατές μπορούν να ζουν το αμερικάνικο όνειρο νοερά παρακολουθώντας τους ελάχιστους τυχερούς που ξεπέρασαν τις αντιξοότητες, πεπεισμένοι ότι το όνειρο είναι ακόμη ζωντανό και ότι όπου νάναι έρχεται και η δική τους σειρά.
Όπως λένε οι επικριτές, έχουν γίνει ένας λαός παχύσαρκος, τεμπέλης και αραχτός, που ξοδεύει τον περισσότερο χρόνο του ευχόμενος να πετύχει, αλλά δεν είναι πρόθυμος να πληρώσει το αντίτιμο, με το είδος εκείνο της προσωπικής δέσμευσης που απαιτείται για να κάνουμε κάτι αξιόλογο στη ζωή μας.
Η ανία είναι μια πιο ακριβής περιγραφή της συναισθηματικής και νοητικής κατάστασης όλο και περισσότερων νέων Αμερικανών. Γι' αυτούς τους νέους, το αμερικάνικο όνειρο δεν αντιπροσωπεύει πια την αναζήτηση, αλλά θεωρείται περισσότερο ως ένα δικαίωμα. Σε συνδυασμό με την επιθυμία για στιγμιαία ικανοποίηση, δημιουργείται μια ναρκισσιστική προσωπικότητα που έχει λιγότερες δυνατότητες να χειριστεί τις πολλές απογοητεύσεις της ζωής και ρέπει περισσότερο προς την αντικοινωνική συμπεριφορά, ακόμη και προς τη χρήση βίας, προκειμένου να αποκτήσει ότι νομίζει ότι του αξίζει να δικαιούται.
Το 1992, Καναδοί και Αμερικανοί ρωτήθηκαν εάν " είναι αποδεκτή η χρήση βίας για να αποκτήσει κανείς ότι θέλει ". Απάντησε καταφατικά το 9% των Καναδών και το 10% των Αμερικανών. Το 1996, το ποσοστό των Καναδών παρέμεινε ίδιο, ενώ των Αμερικανών ανέβηκε στο στο 18 %. Το 2000, σχεδόν ένας στους τέσσερις Αμερικανούς πιστεύει ότι η χρήση βίας για να έχει κανείς ότι θέλει είναι αποδεκτή. Τα ποσοστά έφτασαν στο 24% για τους Αμερικανούς και 12 % για τους Καναδούς που την " δικαιολογούν".
* Μια ενδιαφέρουσα παράγραφος που αφορά τις νουθεσίες των γονιών του, βρίσκεται στην σελ. 30 όπου γράφει :
" Ενώ η μητέρα μου μου δημιούργησε τη φιλοδοξία που επέτρεψε στη φαντασία να πετάξει, ήταν ο πατέρας μου που μου μετέδωσε το μέτρο του αμερικάνικου ρεαλισμού και του πρακτικού πνεύματος ώστε να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου. Έλεγε, " Γιέ μου, πολλοί άνθρωποι ονειρεύονται να κάνουν σπουδαία πράγματα, αλλά αυτό που διαφοροποιεί τους ονειροπόλους από τους επιτυχημένους είναι η πειθαρχία και η σκληρή δουλειά. " Και μετά, πάντα, πρόσθετε την δική του έννοια της στατιστικής πιθανότητας όσο αφορά τις ευκαιρίες επιτυχίας. " Αγόρι μου, να θυμάσαι πάντα ότι η επιτυχία στη ζωή είναι αποτέλεσμα κατά 99% της σκληρής δουλειάς και κατά 1% του ταλέντου…και μην ξεχάσεις ποτέ ότι κανείς δεν θα σου χαρίσει την επιτυχία ούτε θα σου δώσει τίποτα χωρίς αντάλλαγμα. Ότι κάνεις θα το κάνεις με τις δικές σου δυνάμεις ".
* Αναγνωστήριο : Το αρχικό όνομα της κεντρικής σελίδας του blog, που από τον Ιούλιο του 2008 μετονομάσθηκε σε Διαβάζοντας...
Πηγές στοιχείων : Jeremy Rifkin, Το Ευρωπαίκό όνειρο, Λιβάνης 2005 κι η ιστοσελίδα που ήδη αναφέρθηκε.
Πηγές στοιχείων : Jeremy Rifkin, Το Ευρωπαίκό όνειρο, Λιβάνης 2005 κι η ιστοσελίδα που ήδη αναφέρθηκε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου